Ráiteas seasaimh ar stiogma an mhurtaill

Cúlra

Baineann stiogma an mhurtaill leis na dearcthaí agus tuairimí diúltacha atá ag baint leis an murtall, lena n-áirítear claontacht, idirdhealú, steiréitíopáil, agus eisiamh sóisialta (1). Tá an stiogma seo forleathan sa tsochaí, agus daoine atá ag maireachtáil le murtall ag fulaingt stiogma i roinnt suíomhanna, lena n-áirítear sa chúram sláinte, san oideachas, san áit oibre, sna meáin agus i gcaidrimh phearsanta (2). Léirítear sa taighde na hiarmhairtí sláinte fisiciúla agus meabhairshláinte atá ag baint le stiogma an mhurtaill a fhulaingt. Ina theannta sin, is torthaí féideartha ar stiogma an mhurtaill a fhulaingt iad stiogma inmheánaithe nó ‘féinstiogma’ (3). Tarlaíonn sé sin nuair a thagann daoine aonair atá ag maireachtáil le murtall ar an eolas faoi dhearcthaí agus tuairimí diúltacha atá bunaithe ar an meáchan agus nuair a chuireann siad na dearcthaí agus tuairimí sin leo féin. Tá baint ag stiogma an mhurtaill a fhulaingt le himní, le féinmheas níos ísle, le haonrú sóisialta, le hiompraíochtaí míshláintiúla itheacháin agus rialaithe meáchain agus le seachaint aclaíochta níos airde (4). Tugtar le fios i roinnt staidéar go dtarlaíonn sé in amanna go gcuireann daoine aonair cúram liachta a lorg ar an méar fhada, rud a bhfuil tionchar aige ar chóireáil agus ar chosc (5).

Cuspóir

Tuigeann an Fóram um Ghníomhaíocht Uile-oileáin ar Mhurtall gur rud dochrach agus do-ghlactha é stiogma an mhurtaill. Is é cuspóir an ráitis seo ná breac-chuntas a thabhairt ar na bearta a dhéanfaidh an fóram chun dearcthaí is cúis le stiogmatú a dhíspreagadh agus chun stiogma an mhurtaill a laghdú.
Iarrann an Fóram um Ghníomhaíocht Uile-oileáin ar Mhurtall ar a bhaill an méid seo a leanas a ghabháil orthu féin:

Teanga ina dtugtar tús áite don duine a úsáid. Le teanga ina dtugtar tús áite don duine, tugtar tús áite don duine agus cinntítear nach lipéadaítear daoine i ngeall ar a ngalar. Úsáid a bhaint as teanga amhail ‘daoine atá ag maireachtáil le róthroime agus le murtall’ seachas ‘daoine atá róthrom nó murtallach’.
Úsáid a bhaint as teanga dhearfach, gan úsáid a bheith á baint as teanga atá achrannach amhail ‘an cogadh ar an murtall’ nó ‘an murtall a chomhrac’.
Úsáid a bhaint as íomhánna nach bhfuil aon stiogmatú ag baint leo. Ina lán cásanna, bíonn stiogmatú ag baint le híomhánna a úsáidtear chun daoine aonair atá ag maireachtáil le murtall a léiriú. Tá bainc íomhánna éagsúla nach bhfuil aon stiogmatú ag baint leo ar fáil lena n-úsáid saor in aisce.
Faisnéis chruinn agus fianaise chruinn maidir leis an murtall a chomhroinnt chun stiogma an mhurtaill a dhíothú.
A bheith tomhaiste le linn faisnéis faoin murtall a chur i láthair. Murtall a chur i láthair mar ghalar casta a bhfuil a lán tosca taobh thiar de.
Seasamh i gcoinne toimhdí atá mícheart nó claonta. A mhíniú conas a mhúnlaíonn ár dtimpeallacht ár roghanna agus conas is féidir feabhas a chur ar shláinte daoine trínár dtimpeallacht a athrú.
Tacú le tionscnaimh agus oiliúint atá dírithe ar stiogma an mhurtaill a chosc sa chúram sláinte, san oideachas agus san áit oibre.

Acmhainní breise

Comhghuaillíocht na hÉireann do Dhaoine atá ag Maireachtáil le Murtall – Banc Íomhánna

World Obesity – Banc Íomhánna

Obesity Action Coalition – Teanga ina dTugtar Tús Áite don Duine

World Obesity – Stiogma an Mheáchain

Obesity Canada – Claontacht Meáchain

An Eagraíocht Dhomhanda Sláinte – Claontacht meáchain agus stiogma an mhurtaill: breithniúcháin do Réigiún Eorpach na hEagraíochta Domhanda Sláinte

Claontacht Meáchain a Laghdú i mBainistíocht, Cleachtas agus Beartas an Mhurtaill

Baineann Tábhacht le Teanga: Murtall

Tagairtí

Pervasiveness, impact and implications of weight stigma. Brown, Adrian et al. eClinicalMedicine, Volume 47, 101408
Weight stigma. World Obesity. www.worldobesity.org/what-we-do/our-policy-priorities/weight-stigma
Pearl, R. L., and Puhl, R. M. (2018) Weight bias internalization and health: a systematic review. Obesity Reviews, 19: 1141– 1163. https://doi.org/10.1111/obr.12701.
Rubino, F., Puhl, R.M., Cummings, D.E. et al. Joint international consensus statement for ending stigma of obesity. Nat Med 26, 485–497 (2020). https://doi.org/10.1038/s41591-020-0803-x
Phelan, S.M., Burgess, D.J., Yeazel, M.W., Hellerstedt, W.L., Griffin, J.M. and van Ryn, M. (2015), Obesity stigma and patient care. Obes Rev, 16: 319-326. https://doi.org/10.1111/obr.12266